بازار بزرگ تهران یکی از مکان‌های خوب و شناخته شده برای صرف یک وعده غذای خوب است. همه روزه هزاران هزار نفر به دلایل مختلف گذرشان به بازار می‌افتد و معمولا هم بازار روهای حرفه‌ای پاتوقی برای صبحانه، میان وعدده و ناهار خود دارند. در میان صدها مغازه و حجره اغذیه فروشی بازار، قهوه‌خانه قدیمی وجود دارد که رنگ و لعاب دیگری دارد و نه تنها در بازار تهران بلکه در کل تهران و ایران بی‌نظیر است. با مجله فیدلیو همراه باشید تا شما را با کوچکترین قهوه خانه ایران، قهوه‌خانه حاج علی درویش آشنا کنیم.
لب دوز 100 ساله
یکی از اصلی‌ترین سراهای بازار تهران، سرای بازار بزرگ(یا سرای بزازها) است. کمی پایین‌تر از خیابان 15 خرداد در دالانی پایین‌تر از بازار قیصریه و در مسیر ورودی به مسجد عبدالله خان، حجره کوچکی وجود دارد که روزانه هزاران نفر از نزدیکی آن گذر می‌کنند اما شاید تنها عده اندکی از مردم (به جز بازاری‌ها) با خبرند که در حجره پلاک 78 چه می‌گذرد. قهوه خانه‌ای کوچک که بیش از یک قرن است چای تازه دم به دست خلق خدا می‌دهد.
کهنه‌های همیشه نو
حدود 130سالی می‌شود که این قهوه‌خانه فعالیت دارد. تا جایی که تاریخ مکتوب این میراث فرهنگی به ما می‌گوید حاج محمد حسن شمشیری (موسس چلوکبابی شمشیری) از مالکان اولیه این حجره بوده و با مبلغ 20 تومان این قهوه‌خانه را خریداری می‌کند. اما در سال 1297 و با شروع جنگ جهانی و اوضاع نا به سامان اقتصادی وی مجبور به گرو گذاشتن این مغازه برای رفع مشکلات خود می‌شود.
کار به جایی می‌رسد که حاج محمد صالحی که یکی از دوستان آقای شمشیری بود 30 تومان به وی قرض می‌دهد تا قهوه خانه‌ای بزرگ‌تر در مقابل مسجد شاه سابق (مسجد امام فعلی) دایر کند. حاج علی مبهوتیان (معروف به درویش) که در این قهوه‌خانه مشغول به کار بوده حدود سال 1340 این مغازه را از آقای شمشیری خریداری و کسب خود را در آن ادامه می‌دهد. در آن زمان این حجره دو دهنه مغازه بوده و در حال حاضر تنها یک باب از این مغازه باقی مانده است.
حاج کاظم، میراث‌دار پدر
این روزها و پس از بازنشستگی حاج علی، فرزند خلفش حاج کاظم چراغ حجره را نگه داشته است و هم چون پدر با صفا و صمیمی و مهربان است.
حاج کاظم از جوانان قدیمی اما به روز است. برای قهوه خانه حاج علی در اینستاگرام صفحه دارد و هر مشتری اهل دلی که سری به قهوه‌خانه اش بزند یک عکس از او می‌گیرید و سریعا در اینستاگرام قهوه‌خانه می‌گذارد. این کار باعث معروفیت بیشتر قهوه‌خانه شده و در ابتدای نیمه دوم سال 95 این قهو‌خانه ثبت ملی می‌شود.
می‌گوید: این قهوه‌خاه با عشق شروع به کار کرده و با عشق هم به کار خود ادامه داده و خواهد داد. روزانه ده‌ها توریست پا به این قهوه‌خانه می‌گذارند تا با نوشیدن چای تازه دم در فنجان‌های کمرباریک، مهمان‌نوازی اصیل ایرانی را تجربه کنند.
بره بالا..!!
درست است که این قهوه‌خانه خیلی کوچک است اما دل صاحبان آن به اندازه اقیانوس بزرگ است. قهوه‌خانه قدیمی حاج علی درویش متولی کار خیر هم شده‌است و اصطلاحی برای خودشان دارند که ممکن است در زمان حضورتان آن را چندین بار بشنوید. آن اصطلاح این است، «بره بالا». در قفسه‌ای از این قهوه‌خانه ظرفی قرار دارد که پول موجود در آن صرف امور خیریه می‌شود .این پول توسط مشتریانی که به این قهوه‌خانه قدیمی می‌آیند و مابقی پول خود را در این ظرف می‌اندازند تا توشه آخرتشان شود، تامین می‌شود.
قیمت برای بعضی‌ها …
این قهوه‌خانه از قهوه تنها چند مدل قهوه ترک و قهوه فوری و … دارد، در اصل اینجا چای‌خانه است و محوریت اصلی کسب و کار هم چای است. انواع چای سیاه لاهیجان و چای ترش و به لیمو و چای دارچین و … .
چای‌هایی که به شیوه این قهوه‌خانه قدیمی دم می‌شود عطر و بوی خاص خودش را دارد. تمام چای‌هایی که حاج کاظم برای شما می‌ریزد عطر بوی محبت می‌دهد. قیمت تمامی چای‌ها 2000 تومان است ولی برای بعضی‌ها 1500، برای بعضی‌ها 1000 و برای بعضی‌ها 100 تومان است. حتی از بعضی دیگر پول هم نمی‌گیرند و این قضیه به توان مالی شما هیچ ربطی ندارد و کاملا دلی است.
قهوه‌خانه قدیمی حاج علی درویش، جایی که صفا هست
حاج کاظم مبهوتیان تمام ایام هفته به جز جمعه‌ها و از صبح تا حدود 5 بعد از ظهر پذیرای شما است. ممکن است در ابتدا فکر کنید یافتن قهوه‌خانه قدیمی حاج علی درویش برای شما کار دشواری است ولی جای هیچ نگرانی نیست، وارد بازار که شوید و از هر حجره داری که بپرسید آدرس این قهوه‌خانه را به شما می‌دهد. در فیلم مادر دیالوگی است که می‌گوید: «رونق سفره از صفای میزبان است نه از مرصع پلو»، اگر می‌خواهید این جمله را با تمام وجود درک کنید پس بهتر است خودتان سری به اینجا بزنید و صفا و محبت آن را خودتان از نزدیک و با نوشیدن یک فنجان چای‌های لب دوز آن بچشید.
لیوان‌های شماره دار
بازاریان قدیمی از مشتریان ثابت این قهوه‌خانه قدیمی هستند. اکثر بزرگان به رسم عادت برای هر لیوان چای ممکن است تنها یک 100 تومانی به حاج کاظم بدهند و ایشان هم به رسم احترام همین مقدار پول را از آن‌ها قبول می‌کند. این قهوه‌خانه قدیمی قاعده و قانون خود را دارد، مثلا مشتری‌های دائم لیوان مخصوص دارند، هر مشتری یک لیوان، آن هم با شماره مخصوص به هر فرد.
مرام نامه قهوه‌خانه حاجی علی درویش
در این قهوه‌خانه لیستی از قوانین وجود دارد که قبل از سفارش خود باید آن‌ها را مد نظر داشته باشید، البته حاج کاظم به قدری مهربان است که از شما بابت خطایتان ایرادی نمی‌گیرد ولی از قوانین مهم و جالب این قهوه‌خانه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- قبل از سفارش چای لیوان خود را انتخاب کنید. فنجان کمر باریک، معمولی یا لیوان بزرگ.
- اگر سرما خورده‌اید حتما به حاج کاظم بگویید تا پس از صرف چای لیوان شما را به طور ویژه بشوید و ضد عفونی کند.
- اگر بگویید که دیابت دارید به جای قند به شما توت تعارف می‌شود که قند طبیعی دارد.
سکه‌هایی قیمتی در تمام جهان
شعر زیبایی است که حاج کاظم علاقه خاصی به آن دارد: «نقش کردم رخ زیبای تو بر خانه دل/ خانه ویران شد و آن نقش به دیوار بماند». او این شعر را به همراه نام و رسم قهوه‌خانه قدیمی خود بر سکه‌هایی فلزی ضرب کرده است و به هر توریستی که سری به آن‌ها میزند به رسم یاد بود و یادگاری یک عدد از این سکه‌ها هدیه می‌دهد. سکه‌هایی که بسیار برای گردشگران خارجی جذاب است و بعنوان سوغاتی آن‌ها را با خود می‌برند.
آدرس: بازار تهران، خیابان 15 خرداد، سرای بازار بزرگ(ساعت فروش ها)، پلاک 78
